‘Je ziet het pas als je het door hebt’ , schijnt Johan Cruyff ooit gezegd te hebben.

Het terrassenlandschap, gevormd door de Maas, is een uniek plaatje waar je als gewoon mens doorheen kunt wandelen, fietsen en rijden. Je staat er middenin.

Op 4 maart 2021 presenteerde het burgerinitiatief Gezicht naar de Maas tijdens een webinar haar plannen voor de inrichting van het Maasterras tussen Grubbenvorst (viaduct over de A 67) en Lottum. Het plan behelst onder meer het creëren van een grote watergeul die resteert nadat ontgrinders gedurende een aantal jaren zand en grind hebben weggegraven. Deze waterplas brengt, zo legt Gezicht naar de Maas uit, de Maas naar het dorp. De plas trekt toeristen door de recreatieve exploitatie. En de ontgrinding gaat geld opleveren voor het realiseren van projecten in het dorp zoals een multifunctioneel sportcomplex voor Grubbenvorst en Lottum, het verbouwen van de kerk tot cultuurhuis en woningbouw.

De webinar zette veel Grubbevorstenaren aan het denken. Hadden drie brainstormsessies van jaren geleden tot deze plannen geleid? Nogal ingrijpend. En grootschalig. En als keerzijde van de medaille het einde van het landelijke karakter van dat stukje Grubbenvorst en het doen verdwijnen van een uniek stuk Terrassenmaas. Er ontstond een nieuw burgerinitiatief: Genieten aan de Maas. 

De Maas is een prachtige rivier. Maar ze brengt bij tijd en wijle onze veiligheid in gevaar door hoge waterstanden. Dat maken we in Grubbenvorst van dichtbij mee. Nederland zet al jarenlang haar meest deskundige mensen aan het werk om voor dat probleem een oplossing te vinden. Dat leverde onder andere uitgebreide studies op naar het ontstaan en het gedrag van de rivier. Met elke studie groeide het besef dat wij in een uniek landschap wonen. Populair gezegd: ‘Reis de wereld maar af, dit vind je ergens anders niet.’ Dat unieke zit hem erin dat in het landschap nog altijd duidelijk zichtbaar is hoe de Maas gedurende miljoenen jaren in een afwisseling van dooi- en ijstijden telkens nieuwe wegen vond in de sterk wisselende bodem. Een stijgende bodem ook nog, door het verschuiven van diepe aardlagen. 

‘Je ziet het pas als je het door hebt’, schijnt Johan Cruyff ooit gezegd te hebben. Het terrassenlandschap, gevormd door de Maas, is een uniek plaatje waar je als gewoon mens doorheen kunt wandelen, fietsen en rijden. Je staat er middenin.

Kaldenbroek is zo’n aansprekende oude Maasmeander. En wie de zandweg van Grubbenvorst naar Lottum fietst of wandelt hoeft maar om zich heen te kijken om de verschillende terrashoogten te zien. 

Burgerinitiatief Genieten aan de Maas spant zich in om dat unieke terrassenlandschap te behouden, nog meer onder de aandacht te brengen en vooral: ervan te genieten. 

Een waterplas, hoe groot of klein ook, doet dat landschap geweld aan. Er zou slechts één goede reden zijn om te gaan graven, en dat is de veiligheid van de Grubbenvorstenaren. Maar als dat niet nodig is: grindgaten zijn er al in overvloed, toeristische trekpleisters kun je op heel veel plekken creëren. Daar moet je, zeggen wij, geen uniek landschap aan opofferen.

Maar ook aan een uniek landschap kun je altijd meer aandacht besteden. Door het toegankelijk te maken met een struinpad, fietspad, wandelpad, rolstoelpad. Door waardevolle elementen te accentueren. Door fietsers en wandelaars te verrassen met de mogelijkheid van een verse kop koffie met gebak. Door een paviljoen met educatief centrum in te richten. De mogelijkheden om het nog mooier te maken zijn legio.

Genieten aan de Maas heeft haar gedachten en wensen getoetst aan de studies van Waterschap Limburg, Rijkswaterstaat, Provincie Limburg, Horst aan de Maas, Limburgs Landschap, Natuur en Milieufederatie Limburg, IVN. Wij stellen vast dat er zeer veel overeenkomsten zijn. Men ziet mogelijkheden te komen tot een Unesco Geopark. Dat zegt wel iets over de potentie van het gebied.

De gemeente Horst aan de Maas is druk bezig met het opstellen van een gebiedsvisie. Die moet voor het einde van het jaar klaar zijn. Er was de hoop dat men vanuit Grubbenvorst tot één gemeenschappelijke visie zou komen. Uit de gesprekken met de twee burgerinitiatieven is die er niet gekomen. De gemeente zal daarom op korte termijn in gesprek gaan met de inwoners van Grubbenvorst. Beide burgerinitiatieven zullen daarbij in de gelegenheid zijn hun plannen nogmaals toe te lichten.

In plaats van de grootschalige en ambitieuze plannen van de initiatiefgroep is ook een kleinschalig plan te ontwikkelen. De Maas heeft het landschap van Grubbenvorst bepaald, dat is onze identiteit. We willen uitgaan van die geschiedenis en dat als basis voor de toekomst van ons Maasdal gebruiken. Een plan waar er dichtbij de dorpskern de beleving van het Maasdal mogelijk is voor bewoners en toeristen. Een plan met balans tussen natuur en natuurbeleving, balans tussen natuur en landbouw en balans tussen natuur en recreëren. Een plan waarvan alle Grubbenvorstenaren profijt kunnen hebben en waarvan de eerste elementen op redelijk korte termijn uitvoerbaar zijn. Het moet mogelijk zijn om met partners (ideëel en zakelijk) een integraal plan te ontwikkelen ten behoeve van natuurontwikkeling op het Maasterras, natuurbeleving (wandelen en fietsen)Maaseducatie (historische betekenis, bedreigingen etc.) en passief en actief recreëren.

• Aandacht voor de geschiedenis van de Maas. 
• De Maas is oudsher van belang voor onze economie, fauna en flora en recreëren. 
• De geschiedenis van het veer. 
• De betekenis van de Maas tijdens de WO II. 
• De vervuiling van de Maas en hoe dit tegen te gaan. 
• De kracht en de grillen van de maas door de eeuwen heen met aandacht voor oude maasarmen, kanaliseren van de Maas en de nieuwe ontwikkelingen waarbij de Maas weer ruimte krijgt indien dat voor hoogwater nodig is. 

Al deze thema's zijn in te passen in een educatief paviljoen, als onderdeel van een horecapaviljoen met terras op de Maasoever.

• Een demontabel horecapaviljoen nabij het veer.Daarmee wordt het paviljoen een interessante plek voor Grubbenvorstenaren (jong en oud) en passerende fietsers en voetgangers bijvoorbeeld (Pieterpadwandelaars).
• Een mooi verblijfterras.
• Plaats voor de educatie zoals beschreven.

 Natuurontwikkeling en beleving

• Een beleidsdoel voor de Maasoevers is het in oude staat terugbrengen zodat flora en fauna (bijvoorbeeld oeverzwaluwen) zich weer kunnen ontwikkelen en vestigen.
• Voor de wandelaar kan op de rivieroever een belevingspad/struinpad worden aangelegd tussen de veerponten van Grubbenvorst en Lottum (In Lottum is dit al gedeeltelijk gerealiseerd). Dit idee komt voort uit het eerder door overheden (waaronder de toenmalige gemeente Grubbenvorst) en terreinbeheerders opgezette Plan Maascorridor. Dit type voorzieningen wordt in het stedelijke gebied tussen Venlo en Belfels aan beide zijden van de Maas druk gebruikt.  
• Er is al een fietsverbinding langs de Maas tussen Grubbenvorst en Lottum maar afhankelijk van een mogelijke herinrichting van het landbouwgebied zou het fietspad kunnen worden verlegd.
• De Salderbeek loopt door het gebied. De beek kan mooi ingepast worden in te verfraaien beekoevers. 

• In Nederland is ook de landbouw aan verandering onderhevig. Er zijn op talrijke plaatsen projecten in ontwikkeling met veel meer variaties in teelten en een inrichting die het karakter van het landschap versterkt. 
• Het gebied tussen Grubbenvorst en Lottum zou met de aanplant van bomenrijen (mogen echter geen obstakel vormen in het stroomgebied) en heggen weer ingericht kunnen worden als een typisch Maaslandschap waarin passende vormen van voedselproductie worden ingepast. Deze aanpak zorgt voor een vergroting van de biodiversiteit. Zo krijgt het gebied bijvoorbeeld dan zijn functie terug als broedplaats voor de kievit, waarvan de nesten nu steeds, vanwege de landbouw, vernield worden

• De Maas biedt ook talrijke mogelijkheden voor recreëren zowel op de oever als ook op het water. 
• Het door de stichting Gewoën Grubbenvorst aangelegde strandje aan de Maas kan verder ontwikkeld worden tot een plek waar iedere Grubbenvorstenaar zich thuis zou moeten kunnen voelen. Tot nu toe is het strandje vooral in gebruik bij een gedeelte van de jeugd en ontbreekt het sociale evenwicht ter plaatse waardoor het strandje en m.n. de aangebrachte voorzieningen vaak moedwillig wordt vernield.
• De bij natuurvriendelijke oevers te ontstane natuurlijke strandjes zouden de druk op het aangelegde strand kunnen verminderen. Dat is elders langs de Maas al te zien (Wellerlooi, Oijen-Wanssum).
• Voor kortstondig verblijf aan de Maas kan ook gedacht worden enkele aanlegplaatsen voor plezierboten en staanplaatsen voor campers.

Zonder te detailleren zou het gebied tussen de kop van de Weerd en de monding van de Salderbeek in de Maas van zuid naar noord als volgt kunnen worden ingericht:

• Kop van de Weerd, ter hoogte van de Kerkstraat: 
• uitbreiding en upgraden van het strandje aan de Maas
• Tussen de kop van de Weerd en het veer Grubbenvorst: 
• voetpad, aanlegplaats plezierboten en staanplaatsen campers.
• Links of rechts van het veer Grubbenvorst: 
• horecapaviljoen, terras en educatieve ruimtes.
• Tussen veer Grubbenvorst en monding Saldersbeek: 
• herinrichting van de oever en wandelpad, eventueel fietspad
• herinrichting landbouwgebied
• herinrichting van de Salderbeek 

De geschetste plannen kunnen worden uitgewerkt in samenwerking met organisaties voor landschap en natuur(Limburgs Landschap, Landschap Horst aan de Maas, IKL, Rijkswaterstaat, gemeente Horst aan de Maas, provincie Limburg, projecten voor duurzame landbouw, grondeigenaren (DCM en Theunissen), ondernemers in de sfeer van horeca, recreatie, Gewoën Grubbevors en een te vormen werkgroep.

Daarbij is een afstemming met andere doelen en projecten aan beide zijden van de Maas van belang. Er speelt de komende jaren in Venlo, Lottum, Lomm en Velden heel veel. Het is belangrijk dat wij daar voor Grubbenvorst passende ideeën bij naar voren brengen.